11-05-1966 – 26-12-2002
JE LEERT ER NIET MEE LEVEN
Enkele maanden geleden ontmoetten we Miep en Ed van der Bolt uit Landgraaf bij onze vereniging. Het is dan bijna vier jaar geleden dat zij hun 36-jarige zoon Patrick verloren. Zoals wij weten heelt de tijd de wonden niet als ons kind door een ander het leven werd ontnomen.
Tot morgen
Op eerste kerstdag 2002 komt Patrick in de avonduren nog thuis en blijft eten. Hij voelt zich niet helemaal lekker, ook Miep is al enkele dagen grieperig. Bezorgd vraagt Patrick bij het naar huis gaan, “Ma, denk je echt dat je morgen mee kunt gaan?” Miep stelt hem gerust en loopt samen met Ed mee tot aan Patricks auto, waar ze afscheid nemen. “Tot morgen”, ze zwaaien naar Patrick. Heel gewoon, maar dit afscheid blijft op hun netvlies gebrand.
Op tweede kerstdag 2002 zouden ze met zijn vijven gaan dineren in de buurt van Vijlen. Miep en Ed, Ron, de broer van Patrick en diens toenmalige vriendin en Patrick.
De oudste zoon Frank is met zijn gezin op wintersport. Patrick, die tweede kerstdag op eigen gelegenheid naar het restaurant zou komen, verschijnt niet. Ook zijn telefoon neemt hij niet op; misschien ligt hij wel ziek in bed, denken ze nog. Miep is immers ook ziek thuis gebleven. Niemand maakt zich echt zorgen. “Zo was Patrick wel een beetje,” zegt zijn broer Ron. “Die presteerde het gerust om flink te laat te komen en dan lachend binnen te lopen alsof er niets aan de hand was.”
Toch zitten Ed en Ron en zijn vriendin niet op hun gemak aan het kerstdiner. Thuisgekomen blijkt Miep veel zieker dan verwacht. Ze moet direct naar de dokter, vindt Ron. Miep kleedt zich om terwijl Ed zich steeds bezorgder maakt om Patrick, wat kan er aan de hand zijn, het is toch niet normaal dat we nog niets van Patrick hebben gehoord. Als de bel gaat zeggen ze, ‘daar zul je hem hebben’ en Ron opent lachend de deur. Voor hem staan twee mannen met onbekende gezichten, rechercheurs. De boodschap die Ron dan krijgt beneemt hem bijna de adem. Ed loopt als verdoofd naar een stoel en zakt daarin neer. Terwijl Ron zijn moeder stevig in zijn armen neemt vertelt hij haar dat Patrick dood is. Vermoord.
“Het was alsof ik het leven uit háár voelde wegvloeien.”
“Ik hoor Ron nog tegen me roepen: ‘blijf ademen, blijf ademen!”
Ze blijft ademen. Al zegt ze die eerste tijd herhaaldelijk tegen Ed, ‘voor mij hoeft het allemaal niet meer.’ Ed zegt zachtjes: “Voor moeders is het het allerergste.”
Het ongeloof
Als zoiets met je kind is gebeurd slaan eigenlijk alle stoppen door. Je krijgt het bericht maar je kunt en wilt het niet geloven. Alsof er een bom bij je is ingeslagen. Verslagen, verbijsterd staar je voor je uit. De woorden blijven zich in je hoofd herhalen, het is niet waar, het kan niet waar zijn, het mag niet waar zijn. Alsof je in een film bent beland waarin jij de hoofdrol speelt maar die toch niet over jou gaat. Vervreemding, vragen zonder antwoord, waarom doet iemand dit mijn kind aan. Mijn kind, dat uit mij is geboren en dat een deel van mezelf is. Dat deel is dan ook voorgoed dood in mij. Verdriet is een eenzaam pad. Miep en Ed zullen dit pad moeten afleggen, er is geen keuze.
Patrick
Patrick was een rustige jongen. Hij was tennisleraar en opgeleid tot makelaartaxateur, waar hij zijn beroep van wilde maken. Hij had veel vrienden. In zijn stamkroeg ontmoette hij een aantal van hen regelmatig. Patrick was een grote vent met een klein hartje, die weinig geluk had in zijn relaties met vrouwen. Aan Miep had hij verteld over een jonge vrouw, die hij erg leuk vond. Een Nederlandse, die een kind had uit een vroegere relatie met een man van buitenlandse afkomst. Hij vertelde ook dat deze man moeite had met de nieuwe relatie van zijn ex-vriendin.
Miep: “Patrick zocht rust, wilde dolgraag een gezinnetje. Maar ik dacht dat hij in dit geval zijn conclusie al had getrokken en een punt achter de vriendschap zou zetten. Later hoorde ik van zijn beste vrienden, dat hij héél erg verliefd op haar was.” Mogelijk is deze relatie hem fataal geworden. Al staat niets nog vast. Zijn moordenaar is nooit berecht.
Hou elkaar vast!
Miep en Ed zijn vol lof over de hulp die ze kregen van Slachtofferhulp. “Soms bezoekt zij ons nog of belt op om te vragen hoe het gaat. ‘Hou elkaar vast’, zegt ze steeds”. En dat is wat Miep en Ed doen: elkaar vasthouden. Ed: “Je hoopt dat je het samen aan kunt. Ons gezin zou niet het eerste zijn dat na zo’n drama uit elkaar valt. Maar binnen ons gezin is de band juist hechter geworden.”`
Toch hebben zij ieder hun eigen manier van rouwen:
“Je gaat niet helemaal gelijk op.” De behoefte om te praten valt vaak niet samen. Als je dat bij elkaar ziet, dan slik je je verdriet wel eens in om de ander te sparen, die op dat moment kennelijk een ‘goed’ moment heeft. Ed heeft lange tijd gevonden dat hij helemaal geen hulp nodig had. Miep voelde die behoefte wel maar wist niet waar ze die moest zoeken. Slachtofferhulp houdt op een gegeven moment op en ook het familiekoppel van de recherche, waar ze ontzettend veel steun van hebben ervaren, komt logischerwijs niet meer wekelijks over de vloer.
Weinig Professionele hulp voor nabestaanden
Ron kan zich daar vreselijk over opwinden: dat er zo weinig professionele hulp meteen ter beschikking staat van slachtoffers en nabestaanden. “Dat constateer ik breed.” Als justitieverslaggever van L1 radio en televisie wordt hij er geregeld mee geconfronteerd: “Ik zie dat in al die gevallen meteen heel veel deskundigen en onderzoekers klaar staan voor verdachten, kosten noch moeite worden gespaard. Onder slachtoffers versta ik ook broers en zussen, vrienden, opa’s en oma’s, ooms en tantes. De impact van zo’n delict is vaak zo groot dat ook veel van die levens vernield zijn. In Patricks geval zien we dat aan zijn beste vrienden. Die krijgen helemaal geen hulp aangeboden.”
Het stoort Ron enorm dat Slachtofferhulp grotendeels draait op vrijwilligers. Dat je eventuele psychologische hulp grotendeels zelf moet betalen. Dat je zelf op zoek moet naar hulpgroepen als de Vereniging Ouders van een Overleden Kind, die ook een Limburgse poot heeft, of de Vereniging Ouders van een Vermoord Kind, die in Leusden haar bijeenkomsten houdt.
Ron heeft zich lang groot gehouden. Achteraf denkt hij dat het stuklopen van zijn toenmalige relatie ruim anderhalf jaar later daar gedeeltelijk aan te wijten is. Een jaar na de moord op zijn ‘broertje’, zat Ron dusdanig in de knoop dat hij een psychologe moest bezoeken. “Maar als je dat niet kunt betalen, houdt het dus op. Dat is toch niet te geloven?”
Gespreksgroep
Een jaar geleden gingen Miep en Ed een keer per veertien dagen naar Roermond, waar de Riagg Midden Limburg en de VOOK (Vereniging Ouders van een Overleden Kind) samen een gespreksgroep organiseerden. Die werd begeleid door een sociaalpsychiatrisch verpleegkundige en een ervaringsdeskundige van de VOOK. Ze hebben baat gehad bij deze bijeenkomsten. Ook Ed, die in eerste instantie alleen mee ging ter ondersteuning van zijn vrouw. In de gesprekgroep werden ervaringen uitgewisseld, werd verdriet gedeeld en is er begrip voor elkaar. Hierdoor voel je je soms minder alleen in je verdriet.
De manieren waarop deze mensen hun kind hebben verloren lopen zeer uiteen. In dit groepje zijn Ed en Miep de enigen wiens kind werd vermoord.
Miep vraagt zich wel eens af of het verdriet ‘makkelijker’ te dragen zou zijn als er een andere doodsoorzaak zou zijn geweest, bijvoorbeeld ziekte of een ongeluk. Moord, geweld, het blijft onacceptabel.
Onacceptabel
Ook na ruim vier jaar blijft de dood van Patrick een wond die niet heelt. Kerst en Nieuwjaar zijn dagen waar niet meer naar wordt uitgezien maar die worden beleefd als loodzware dagen waarbij de film in hun hoofd zich herhaalt. Het had nooit mogen gebeuren.
Verdachte
Na ruim een maand werd een verdachte aangehouden: de ex van Patricks nieuwe vriendin.
13 mei 2003 moest deze verdachte voor de rechtbank verschijnen; een dag eerder was het gezin in het gerechtsgebouw in Maastricht om zich te laten vertellen hoe het er op de zitting aan toe zou gaan. “Maar toen we daar waren, kregen we te horen dat ze hem vrij hadden moeten laten. Het DNA dat in Patricks flat was gevonden, kwam maar gedeeltelijk overeen met dat van de verdachte.” Het openbaar ministerie ziet hem nog steeds als verdachte, maar heeft simpelweg onvoldoende bewijs.
De reconstructie
Wat is er gebeurd tijdens die kerstavond voor de moord? De recherche heeft Patricks gangen in grote lijnen kunnen reconstrueren.
Nadat Patrick bij zijn ouders heeft gegeten heeft hij lang met zijn vriendin getelefoneerd. Totdat zij gezegd zou hebben: “Kom maar even naar mij, ‘hij’ (haar ex) is er toch niet.” Patrick zou haar zijn gaan opzoeken in Landgraaf. Daar zou ‘hij’ toch aanwezig zijn geweest en is er gepraat. De twee mannen zouden daarna ieder in hun eigen auto richting Heerlen zijn gereden, waarna Patrick naar zijn appartement is gegaan, waar hij diezelfde nacht werd doodgeschoten. De andere man ging – volgens zijn eigen verklaring – naar Aken, waar hij woonde. Patrick sms-te onderweg nog naar zijn vriendin: “Hij gaat met me mee.” Maar justitie heeft geen bewijs dat de verdachte inderdaad bij Patrick thuis is geweest. “We krijgen hem niet op de plaats delict”, heet dat in recherchejargon. Wat niet wil zeggen dat het onderzoek is gesloten, zegt officier Smits: “Dat loopt nog volop.”
Hoe verder
Voor Ed en Miep verloopt het rouwproces moeizaam, zeker nu enkele maanden geleden bij Ed kanker werd geconstateerd. Naast een bijna niet te dragen verdriet om de dood van Patrick richten Ed en Miep zich nu ook op het ziekteproces van Ed. Ze leven bij de dag.
Maar de meest essentiële vragen, wat is er gebeurd en wie heeft dit op zijn geweten, blijven tot nu toe onbeantwoord. Probeer daar maar eens rust bij te vinden.
We begrijpen niet waarom
Vraagtekens blijven
Maar wat ook blijft is jouw spreuk
“Living should be fun”
(Ron)